ERGUVAN AĞACI NASIL BİR AĞAÇTIR?

İSTANBUL İÇİN ÖNEMİ VE ÖZELLİĞİ NEDİR?

Sultan-üş Şuarâ BAKİ’nin;

“Dürr-i yakut ile nahl-i murassa sandım

Erguvan üzre dökülmüş katarat-ı emtâr”

(Erguvan üzerindeki çiğ damlalarını görünce yakut ve mercanla süslü bir fidan sandım) beytiyle betimlediği ERGUVAN, Güney Avrupa ve Akdeniz ülkelerinde çokca bulunan bir ağaçtır.

Daha yapraklanmadan, morumsu pembe renkleriyle açan çiçekleri baharın müjdecisi olarak kabul edilir. Boğaziçi’ne bahar; Erguvanların pembe boyasını baştan sona çekmesiyle mağrur ve alımlı bir şekilde gelir, sevincini ve karasevdasını eşsiz güzellikteki yalılarıyla, köşkleriyle, boğazın o efsunkâr ve doyumsuz çekiciliğiyle, maşuklarını meftun ederek paylaşır.

Bahar, Erguvanlarla İstanbul’da, Boğaziçi’nde bir başka anlam kazanır.

İstanbul’da yaşayıpta ERGUVAN’ı bilmeyen, tanımayan pek çok kişi vardır maalesef..

Hrıstiyan inancına göre, Erguvan’ın çiçeklerinin morumsu pembe olmasının hikâyesi şöyledir:

Hz. İsa’nın kendisine ihanet eden Yahuda isminde bir havarisi varmış. Efsaneye göre, Yahuda ihanetinden dolayı pişman olmuş ve kendini bu ağaca asmış ve bu olaydan sonra beyaz olan Erguvan çiçekleri utanç ve mahcubiyetten, ya da başka bir rivayete göre Yahuda’nın akan kanından kırmızıya dönüşmüştür. Her ne kadar Erguvan ‘ın çiçekleri morumsu pembe olarak biliniyorsa da, beyaz çiçekli Erguvan ağaçları da vardır.

Erguvan’ın İngilizce ismi “JUDAS TREE”, yani “YAHUDA’NIN AĞACI” dır.Bundan sebep Erguvan’ın anavatanının İsrail olduğu ileri sürülmektedir.Gerçektende İsrail’in “JUDEA” bölgesi Erguvan ormanlarıyla kaplıdır.(Bu olgudan hareketle ve mülhem olarak pek değerli,âkil adam İsmail KAZDAL ağabeyim bana:’Nereden buldun bu masonların simgesi olan ağacı?’diye sitemkâr olmuştu.Tıpkı,ERGUVAN ismini benim yayınevimle birlikte öğrendiklerini sandığım bazı dostlarımın Hrıstiyan efsanesinden bir şekilde haberdar olunca,bana imalı imalı, ”Erguvan ne anlama geliyor biliyorsun değil mi?” diye takıldıkları gibi.) Elbette ki bunların hepsini biliyordum ve bu benim şuurluca seçip beğendim bir tercihti.

İstanbul’la adeta özdeşleşmiş, bütünleşmiş olan Erguvan ağacı bütün otoritelerin tespitiyle İstanbul’a ve hassaten Boğaziçi’ne en çok yakışan ağaçların en birincisidir.

Erguvan ağacı “bir bakarsınız sadece dallardan oluşmuş bir ağaç, sonrasında sihirli bir değnek değmiş gibi o dallar pembe bir örtüyle kaplanıvermiştir. Hiç yaprak olmadan, kuru dal haline inat, her yeri sımsıkı çiçeklerle örtülüvermiştir.”

Şiirlere, romanlara, hikâyelere konu olmuş, birçok yazar ve şairin kaleminin ilham kaynağı haline gelmiş olan Erguvan ağacı, İstanbul’un birçok yerinde rastlanıldığı gibi, daha ziyade Beykoz, Kanlıca, Kuzguncuk, Rumeli Hisarı, Aşiyan gibi semtlerimizde çok yoğun bir şekilde görülür. Bundan dolayıdır ki, hemen her sene, Nisan sonu Mayıs başlarında Boğaziçi’nde Erguvan severlerce Erguvan gezileri tertip edilir.

Boğaziçi Erguvanlarla daha bir anlamlı, daha bir efsunkâr, daha bir sevda, aşk doludur. Erguvan’ın altında gölgesine uzanıp hülyalara dalan âşıkların, o morumsu pembe çiçeklerin kuvvetli bir rüzgârla yağmur gibi üstlerine yağarken tatmış oldukları hazzı, belkide hiçbir şeyde tadamayacakları ve bunu, yıllarca dostlarına arkadaşlarına zevk ve heyecanla anlatacakları muhakkaktır.

Erguvan çiçeklerinin ömrü öyle uzun değildir. Bir bakmışsınız varlar, bir bakmışsınız pembe örtüler yerini yeşile yani yapraklara bırakmışlardır. Bu yeşillik güz mevsimine kadar sürer. Nadiren de olsa, kimi cins Erguvanların güzün de çiçek açtığı görülebilmektedir.

İstanbul’la özdeş ve İstanbul’un simgesi olarak anıla gelen Erguvanlar için, Osmanlı döneminde şenlikler yapılmıştır, ama bu İstanbul’da değil Bursa’da yapılmıştır.15.yy.da Emir Sultan zamanında yapılmaya başlanan bu şenlikler, 19.yy. başlarına kadar sürmüş maalesef daha sonrada unutulmuştur. Bursa’da Emir Sultan’ın medfun olduğu Emir Sultan Camiinin duvarında bu şenliklerle alakalı bir kitabe bulunmaktadır. Buradan da anlaşılacağı gibi Erguvanlar Bursa için de çok önemli bir ağaçtır ve Bursa’nın birçok yerinde Erguvan ağaçlarına rastlanılmaktadır.